In het jubileumjaar van Sola Gratia organiseert het vrouwenkoor op zaterdag 22 april haar tweede concert.
Dit concert wordt gehouden in de prachtige Petrus en Pauluskerk te Loppersum.
Op het programma staan twee werken. Als eerste, Johann Sebastiaan Bach’s versie van het Stabat Mater van Giovanni Battista Pergolesi en als tweede werk het Gloria van Antonio Vivaldi in een bewerking van Desmond Ratcliffe.
Als solisten werken mee de sopraan Else Linde Buitenhuis en de mezzo Judith Bouma. De begeleiding van de werken wordt gevormd door een ad hoc ensemble bestaande uit een viertal strijkinstrumenten, trompet en hobo. Pieter Pilon bespeelt het kistorgel. De muzikale leiding is in handen van Ties Molenhuis.
Tilge, Höchster, meine Sünden BWV 1083
Bach heeft op deze wereldberoemde Stabat Mater van Pergolesi een andere tekst geplaatst en hier en daar muzikale wijzigingen aangebracht.
Giovanni Battista Pergolesi werd in 1710 geboren in het Italiaanse Jesi. Zijn vader kwam uit Pergola en verhuisde naar Jesi. Als je deze namen samenvoegt ontstaat de achternaam Pergolesi.
In zijn geboorteplaats ontving Pergolesi zijn eerste muzieklessen. In 1725 vertrok hij naar Napels. Hij kreeg daar muzieklessen van Gaeatona Greco en vervulde functies als organist en violist bij de hoven in Napels. Op de leeftijd van 18 jaar werd Pergolesi ongeneeslijk ziek, hij trok zich terug uit het openbare muziekleven en ging zich wijden aan het schrijven van religieuze muziek. In opdracht van de kerk van Napels componeerde hij het Stabat Mater. De kerk wilde graag een nieuwe versie. Meestal werd de versie van Domenico Scarlatti uitgevoerd op Goede Vrijdag. Pergolesi stierf in maart 1736 Hij was pas zesentwintig jaar en aan zijn net begonnen carrière kwam een abrupt einde.
Het Stabat Mater is een beroemd gedicht uit de dertiende eeuw. De auteur is niet bekend, waarschijnlijk een Franciscaner monnik. Het is een hymne over Maria, de moeder van Jezus, die weent bij het kruis waar haar zoon is terechtgesteld. In de 15e eeuw kreeg de tekst een plaats in de rooms-katholieke liturgie. Het Stabat Mater werd uitgevoerd op 15 september, de dag waarop de het Feest van de Zeven Smarten van Maria werd gevierd. Vanaf 1727 werd het ook gezongen in de Stille Week voor Pasen. Veel componisten hebben deze teksten op muziek gezet waaronder Palestrina, Vivaldi, Scarlatti en later Rossini, Dvořák Verdi, Szymanowski en vrij recentelijk nog Pärt.
Bach heeft zijn hele leven interesse getoond voor andermans composities. Hij bewerkte veel werken van Vivaldi en andere tijdgenoten. Bach moet onder de indruk zijn geweest toen hij rond 1740 kennismaakte met dit werk van Pergolesi. Daar dit werk gebaseerd was op de rooms katholieke geloofsbeleving kon dit werk moeilijk worden uitgevoerd in de Lutherse kerken in Leipzig. Bach heeft er voor gekozen om de teksten uit Psalm 51 op dit Stabat Mater van Pergolesi te plaatsen. Ook voegde hij zelfstandig een altviool aan de partij toe waardoor het werk bijzonder harmonisch verrijkt wordt. Bach bewerkte dit stuk tussen 1744 en 1748. Het is een vrije bewerking van Psalm 51. De dichter van deze tekst is niet bekend.
Psalm 51 is één van de zeven boetepsalmen. Zowel in het Stabat Mater als in Psalm 51 komen thema’s als schuld en boete aan de orde.
Of dit werk tijdens Bach zijn leven is uitgevoerd in een van de kerken is twijfelachtig. Misschien is het uitgevoerd in een kleine familie kring waarbij Bach zelf de altvioolpartij voor zijn rekening nam. De altviool was Bach’s lievelingsinstrument.
Gloria van Antonio Vivaldi
Vivaldi componeerde een drietal Gloria’s aan het begin van zijn carrière. Antonio werd in 1678 geboren te Venetië. Toen hij 25 jaar was werd hij tot priester gewijd. Hij componeerde veel kerkmuziek. De kerkdiensten leken soms meer op concerten, maar ze waren zeer populair bij de rijke Venetianen en hun buitenlandse gasten. Vivaldi kreeg internationale bekendheid en voorzag daardoor het weeshuis Ospedale della Pietà, waar Vivaldi werkzaam was, van een grote bron van inkomsten. Het weeshuis had veel enthousiaste jonge muziekliefhebbers om zich heen verzameld. De muziek van Vivaldi had een zonnige en opgewekte toon. Ook dit bekende Gloria dat pas laat ontdekt is, heeft een zeer opgewekt karakter. Vrouwenstemmen spelen de hoofdrol in dit werk. Er zijn ook geen mannelijke solisten. Daarom wordt aangenomen dat Vivaldi dit werk heeft geschreven voor de meisjes van het weeshuis.
Tegenwoordig kent iedereen Vivaldi. Wie kent niet “De Vier Jaargetijden”? Maar tegen het eind van zijn leven kende praktisch niemand Vivaldi meer. Zijn werken hebben bijna 250 jaar lang opgeborgen gelegen in een klooster.
Het Gloria bestaat uit 12 delen waarin koordelen afgewisseld worden met enkele soli tussen sopraan en alt. Alle delen zijn zeer verschillend van sfeer: feestelijk, plechtig enz. 